Cup of Excellence (CoE) to najbardziej prestiżowy kawowy konkurs świata odbywający się już w kilkunastu krajach, w których rosną kawowce. Ma na celu wyłonienie najciekawszych w profilu sensorycznym, najsmaczniejszych ziaren kawowca. Decydują o tym, według jasno określonych reguł, sensorycy kawy z danego kraju oraz z międzynarodowego jury.

Jak doszło do powstania Cup of Excellence?

Pierwszy raz konkurs ten odbył się w 1999r. w Brazylii będąc efektem międzynarodowego projektu mającego na celu lepsze wynagradzanie farmerów za lepszej jakości ziarno kawowca. Jakość ziarna kawowego produkowanego masowo jest bardzo zróżnicowana. Obok siebie sprzedawane są ziarna niskiej jakości, ze sporą liczbą defektów, mało atrakcyjnym profilem smakowym, oferowane kupcom w olbrzymich ilościach oraz często nieliczne loty o wyjątkowym potencjale smaku i aromatu ziarna. Często zdarzało się  i nadal się zdarza, że wyjątkowe owoce pracy małych farmerów nie były odpowiednio oceniane, a co za tym idzie uczciwie wyceniane.

Cup of Excellence miało na celu po pierwsze jak najbardziej obiektywne wybranie takich wyjątkowych ziaren, określenie ich profilu smakowego, rankingowanie. Za tym zaś poszła jasna informacja dla kupców o tym, że im wyższa jest ta jakość, tym więcej trzeba za nią zapłacić. Udało się nie tylko to. Konkurs stworzył szansę również dla mniej znanych, mniejszych farmerów, których praca w końcu została doceniona. Wpłynął również na zwiększanie zainteresowania farmerów tym, jak dbać o uprawę, by dawała wysoko oceniane owoce.

Kraje kawowe, w których odbywa się konkurs Cup of Excellence

Do Cup of Excellence przystępowały kolejne po Brazylii kraje producenci kawy: Gwatemala (2001), Nikaragua (2002), Salwador (2003), Honduras (2004), Boliwia (2004), Kolumbia (2005), Kostaryka (2007), Rwanda (2008), Burundi (2012), Meksyk (2012), Peru (2017) i w ubiegłym roku Etiopia.

Oznacza to, że konkurs odbywa się w prawie wszystkich krajach kawowych Ameryki Łacińskiej i w trzech krajach kawowych Afryki.

Zasady konkursu

Każdy farmer z kraju w którym odbywa się CoE może zgłosić do konkursu bezpłatnie jedną próbkę swojego ziarna kawowca. Ziarno musi pochodzić z jednego lotu. Nie ma znaczenia jakiej wielkości jest jego uprawa oraz jaka jest struktura właścicielska farmy. Każdy ma prawo udziału.

Wszystkie kawy są próbowane na etapie preselekcji zgodnie z protokołem cuppingowym CoE i zostaje wyłonionych nie więcej niż 150 kaw mających punktację powyżej 86. Jury na wszystkich etapach konkursu widzi jedynie losowe numery kaw, nie ma informacji o producencie w czasie cuppingu. Nad obiektywnością czuwa firma audytorska. Kawy wybrane w preselekcji (ziarno użyte do ich wypalenia) są od tej pory przechowywane w specjalnie do tego przeznaczonym magazynie.

Następnie odbywają się dwie rundy krajowe cuppingów w czasie których kilkunastoosobowe jury wyłania kolejno 90, a w kolejnej rundzie już tylko 40 najlepszych kaw z oceną powyżej 86 punktów.

W kolejnym etapie 40 kaw jest analizowanych przez jury międzynarodowe, uznanych specjalistów sensoryki kawowej z różnych krajów. W pierwszej rundzie międzynarodowej wyłaniane są kawy z oceną ponad 87 punktów. W kolejnej zaś 30 zwycięzców Cup of Excellence z wynikami ponad 87 punktów. W czasie finałowego cuppingu, każdy ze zwycięzców ma przyznaną ilość punktów oraz zdefiniowany przez ponad 20-osobowe jury profil sensoryczny. Ogłasza się wtedy również ranking tych kaw, według przyznanych punktacji.

Kawy te są pakowane próżniowo w małe opakowania i sprzedawane na aukcji osiągają często zawrotne ceny.

Jakość kawy

Zwycięzcy CoE to wyjątkowe, najlepsze ziarna kawy z bieżącego krajowego zbioru. Są opisywane przez jury za pomocą kilkudziesięciu określeń definiujących ich profil smakowo-aromatyczny.  Każda z nich ma przyznaną punktację w skali Cup of Excellence, która jest inna niż skala Specialty Coffee Association.

Cupping form Specialty Coffee Association vs Cup of Excellence

Formularze za pomocą których kawy są ewaluowane, wyglądają nieco inaczej:

SCA:

CoE:

Liczba punktów kwalifikująca do miana kawy specialty wg SCA form to 80 a w formularzu CoE to 86 punktów.

Kawa Cup of Excellence w Tu Café

Mieliśmy w tym roku przyjemność jako palarnia wypalać (pozostał już tylko jeden batch) kawę, która zajęła 6 miejsce w konkursie Cup of Excellence odbywającym się po raz pierwszy w historii w Etiopii: Eshetu Mergiya Teklegiorgis. Jeśli czytasz ten artykuł tuż po publikacji, masz szansę wciąż spróbować szóstej najlepszej kawy z Etiopii w 2020 roku. Ocena punktowa tej kawy wyniosła 89,21 punktów w skali CoE ( kawa na pierwszym miejscu otrzymała 91,04 punktów). Została poddana obróbce naturalnej, pochodzi z regionu West Arsi. Nagrodzonym farmerem jest Eshetu Mergiya Teklegiorgis, który do niedawna sprzedawał kawę jedynie lokalnie lub po niskich cenach na rynek zagraniczny. Ta nagroda oznacza dla niego zmianę i lepsze wynagrodzenie za jego pracę. Oto opis profilu sensorycznego tej kawy, będący przykładem opisów konkursowych:

Aroma/Flavour: Orange marmalade, pomegranate, fig, red apple, honey, watermelon lemon, berry, molasses chocolate black pepper, caramel, caramel, raspberry, orange citrus aroma flower, berries, berries flavor, raspberries, complex, dimensional, honey, brown sugars

Acidity: Rounded and sparkling acidity elegant, juicy, sirup, sugary

Other: Peach, spice, caramel complex, clean finish

Więcej informacji na temat konkursów Cup of Excellence oraz wyniki krajowych konkursów z poszczególnych lat ich historii znajdują się na stronie:

https://cupofexcellence.org/